Trầm hương được mọi người biết tới bởi những công dụng tuyệt vời của nó. Trầm hương được tạo ra từ đau thương, trải qua quá trình “ăn nắng ăn gió” hấp thụ tinh hoa linh khí đất trời tạo nên. Tuy nhiên nói về nguồn gốc của cây trầm thì nhiều người vẫn đang nghĩ trầm hương được tạo ra từ cây trầm. Bên cạnh đó vì sự quý hiếm của mình cộng thêm những câu chuyện thực ảo về chuyện “ngậm ngải tìm trầm” đã khiến cho nguồn gốc của trầm hương thêm phần li kỳ bí ẩn.
Trầm hương được sinh ra từ đâu?
Trầm hương thực chất là phần gỗ chứa nhiều tinh dầu thơm trên cây Dó Bầu. Khi cây Dó Bầu bị thương (do bom đạn chiến tranh, thiên tai, con người…) cây sẽ dồn toàn bộ nhựa của mình để chữa vết thương đó. Trải qua nhiều năm tháng ăn gió uống sương, hấp thụ linh khí của trời đất tạo nên trầm hương. Ở Việt Nam, cây Dó Bầu phân bổ từ Hà Giang đến Phú Quốc. Cây Dó Bầu là một loài thân gỗ mềm sống trong các khu rừng già. Tuy nhiên, không phải tất cả các cây Dó cũng đều có trầm. Loài cây này gỗ mềm, yếu nên không dùng cho công nghiệp. Tuy nhiên, loài cây tưởng chừng vô dụng trong công nghiệp này lại sản sinh ra thứ quý hiếm như trầm hương. Trầm tại Việt Nam có ở các khu rừng rậm của Phú Yên, Quảng Nam, Bình Định. Nhưng nổi tiếng nhất phải nói đến là Khánh Hòa, được gọi là “xứ trầm hương” bởi trầm ở đây nhiều về chất lượng và số lượng.
“Đau thương Dó hóa thành trầm”, chỉ với câu nói đã nói hết lên được sự đau đớn của cây Dó phải chịu đựng để tạo ra được trầm. Cây Dó bầu lặng lẽ gồng mình gánh chịu bao đớn đau để chống lại những vết thương, phong ba bão táp của rừng già để sinh tồn và tạo ra thứ gỗ trầm hương quý hiếm hơn vàng, có giá trị cao.
Đặc tính sinh thái của cây trầm hương (Cây Dó bầu)
Cây Dó bầu thuộc họ thân gỗ lớn, cây xanh cao từ 30-40m, đường kính cây khoảng 50-60cm. Vỏ cây nhẵn, có màu xám, dọc theo thân cây có vết nhăn, rãnh như lòng máng. Thịt vỏ ở ngoài nhẵn mịn, màu trắng, có tơ mịn dày bao phủ. Cành cây thanh mảnh, màu nhạt, cành lá thưa, cành non có phủ lông mềm màu vàng xám. Lá cây Dó rất mỏng, lá có hình bầu dục hoặc lưỡi mác. Mặt lá phía trên có màu xanh bóng, mặt lá dưới màu nhạt hơn và có lông mịn. Lá cây Dó bầu mọc đối xen kẽ nhau và có gân hình lông chim nổi rõ ở mặt dưới, hợp lại ở mép lá, cuống lá dài từ 2-5mm. Hoa cây Dó bầu dạng cụm, hình tán hoặc chùm, chùm hoa mang nhiều hoa mọc ở kẽ lá. Hoa có cuống, đài hoa hình chuông màu trắng. Quả dài khoảng 4cm, dày khoảng 2-3cm, mỗi quả có 2 hạt. Quả thường chín vào tháng 6 hoặc tháng 7. Khi cây có tuổi khoảng 30 năm thì mới cho chất lượng trầm tốt nhất. Khi chịu tác động khiến cây bị thương thì toàn bộ nhựa cây tập trung lại để chữa lành vết thương, trải qua năm tháng hun đúc đã tạo thành trầm hương.
Cây Dó bầu là cây có tốc độ sinh trưởng chậm, hợp với loại đất feralit. Khi nhỏ cây không ưa sáng nhưng khi trưởng thành là cây ưa ánh sáng. Vì vậy mà cây được phân bố ở các khu rừng nguyên sinh hoặc thứ sinh, có nhiều ở các nước có khí hậu nhiệt đới, khu vực Đông Nam Á.
Đặc điểm của trầm hương
Trầm hương là khối gỗ được hình thành trên cây Dó bầu, không phải cây Dó nào cũng có trầm. Độ nặng, nhẹ của trầm phụ thuộc vào lượng tinh dầu trầm. Trầm có số năm tuổi càng cao thì trầm càng nặng.
Trầm có mùi thơm nhẹ dịu đặc trưng. Trầm miếng bình thường thì khó thấy mùi nhưng chà xát nhẹ hoặc đốt lên sẽ thấy mùi thơm rõ hơn và đặc trưng hơn. Màu sắc của trầm cũng không đều do có các vân gỗ đan xen vào nhau. Độ đậm nhạt của gỗ trầm cũng phụ thuộc vào số năm tuổi của trầm. Thường trầm nhiều tuổi sẽ có màu đậm hơn.
Ngày nay số lượng trầm còn lại ít do khai thác quá nhiều, mà mức độ sản sinh trầm thì thấp. Vì vậy trên thị trường đã xuất hiện trầm giả với giá thành thấp hơn nhiều so với trầm tự nhiên. Khách hàng cần để ý để tránh mua phải hàng giả kém chất lượng.