Tết Hàn thực là ngày tết truyền thống, xuất hiện phổ biến ở khu vực phía Bắc Việt Nam vào tháng 3 hàng năm. Tuy nhiên không phải ai cũng biết Tết Hàn thực là gì, nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Hàn thực.

1, Tết Hàn thực là gì? Nguồn gốc tết Hàn thực
Tết Hàn thực diễn ra vào ngày 3 tháng 3 (âm lịch) hằng năm, đây là ngày lễ thường lệ của Việt Nam, “hàn thực” nghĩa là “thức ăn lạnh”. Hằng năm, đến ngày Tết Hàn thực, mọi người thường xay bột, nấu đậu xanh, tự làm bánh trôi, bánh chay, xôi chè… để thờ cúng lên ông bà tổ tiên.
Tết Hàn thực có nguồn gốc từ một phong tục của người Trung Quốc được lưu truyền đến ngày nay. Nguồn gốc của câu chuyện này liên quan đến câu chuyện vào thời Xuân Thu giữa vua nước Tần là Tấn Văn Công và hiền sĩ Giới Tử Thôi.
Giới Tử Thôi theo phò vua Tần 19 năm, cùng trải qua bao nhiêu khó khăn, cùng “nếm mật nằm gai”. Đến khi vua Tần giành lại được ngôi vương, trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu hĩnh cho những người có công nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì mà chỉ nghĩ mình theo phò vua là chuyện nên làm. Vì thế ông đã về nhà đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Về sau vua Tần nhớ ra và cho người đi tìm Giới Tử Thôi nhưng vì Giới Tử Thôi là con người không tham danh vọng nên nhất quyết không quay về lĩnh thưởng. Vì muốn ép Giới Tử Thôi quay về nên Tấn Văn Công đã ra lệnh đốt rừng. Không ngờ được rằng, Giới Tử Thôi quyết chí nên hai mẹ con đã chịu chết cháy ở trong rừng.

Vua Tần lúc này vừa đau lòng, vừa thương xót nên đã lập miếu thờ và hạ lệnh trong dân gian phải kiêng đốt lửa ba ngày, chỉ ăn đồ nguội nấu sẵn để tưởng nhớ Giới Tử Thôi.
Tết Hàn Thực năm 2022 sẽ rơi vào ngày chủ nhật, 03/04/2022.
2, Ý nghĩa Tết Hàn thực
Tưởng nhớ ông bà tổ tiên, đấng sinh thành, người đã khuất
Tết Hàn thực ở Trung Quốc được bắt nguồn để tưởng nhớ Giới Tử Thôi, nhớ vì tình nghĩa lúc đồng cam cộng khổ nếm mật nằm gai. Còn ở Việt Nam, tết Hàn thực mang nét riêng biệt rõ ràng khi người dân không phải kiêng lửa. Ngày này, người dân ở Việt Nam sẽ xay bột, nấu đậu xanh, nặn bánh trôi, bánh chay, làm xôi chè….đồ ăn nguội để dâng lên ông bà tổ tiên thể hiện sự biết ơn trước công ơn dưỡng dục, sinh thành.
 
Thể hiện nét đẹp truyền thống của dân tộc
Bánh trôi, bánh chay từ lâu đã được sử dụng phổ biến tại Việt Nam, xuất hiện cả trong thơ ca như bài Bánh trôi nước của thi sĩ Hồ Xuân Hương. Hình ảnh những viên bánh trắng, tròn ẩn dụ cho vẻ đẹp tần tảo, sự lam lũ hi sinh của phụ nữ Việt Nam.
Bánh trôi, bánh chay còn thể hiện rõ ràng nền văn hóa lúa nước từ xa xưa của dân tộc ta. Cả hai loại bánh đều được làm từ bột gạo nếp thể hiện truyền thống và trân trọng thành quả lao động của người nông dân.
Mong muốn thời tiết thuận lợi, hài hòa.
Tết Hàn Thực mang mong muốn cho mùa hạ bớt nóng, ngày mùng 3 tháng 3 hàng năm được chọn lựa hoàn toàn không liên quan đến dương lịch, hay bất kì một quy ước đạo giáo nào mà được chọn theo âm lịch, theo luật âm dương ngũ hành, là ngày đánh dấu sự kết thúc của Mộc khí.
Món lạnh theo ngũ hành sẽ thuộc Kim, bánh trôi chay màu trắng cũng thuộc Kim. Bên cạnh đó hình dáng của bánh trôi tròn đều, bên trong phần nhân hình vuông, gợi lên câu tục ngữ "mẹ tròn con vuông".
Bánh chay vỏ trắng tính dương, phần nhân đậu xanh bên trong vàng tươi sáng mang tính âm, âm dương giao hòa. Dùng bánh trôi, bánh chay trong Tết Hàn Thực thể hiện mong muốn mùa hè không còn oi bức, thời tiết thuận hòa.
3, Tết Hàn thực liệu có phải là Thanh Minh
Nhiều người có nghi vấn rằng liệu Tết Hàn Thực và Tết Thanh Minh có phải là một? Nhưng trên thực tế 2 ngày lễ này hoàn toàn tách biệt với nhau.
Tết Thanh Minh thường được xuất hiện tại các quốc gia như Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên. Ngày lễ này diễn ra trong nhiều ngày, thường bắt đầu vào khoảng ngày 4 hoặc ngày 5 tháng 4 (Dương lịch), kéo dài đến ngày 21 tháng 4.
Tết Thanh Minh dựa vào ngày dương lịch, nếu xét theo lịch âm thì bắt buộc rơi vào tháng 3, nhưng không có ngày cố định.
Tết Hàn Thực xuất hiện hàng năm tại các quốc gia như Trung Quốc, miền Bắc Việt Nam, nhưng không kéo dài như Tết Thanh Minh, ngày lễ diễn ra vào ngày 3 tháng 3 (âm lịch).
Tết Hàn Thực được xét theo âm lịch và diễn ra vào ngày cố định trong năm. Mọi nhà thường làm bánh trôi, bánh chay để dâng lên tổ tiên.